Όθρυς
Η Όθρυς, το βουνό των Τιτάνων, υψώνεται στη Ν.Δ. πλευρά της Μαγνησίας η κορυφογραμμή της οποίας τη χωρίζει από τη Φθιώτιδα. Στη μάχη για την επικράτηση του Δία στο κόσμο των Θεών και των ανθρώπων, γνωστή στη μυθολογία μας ως Τιτανομαχία, oi Τιτάνες είχαν την Όθρυ ως ορμητήριο. Ήταν η βάση τους, απ' όπου αντιμάχονταν τον Δία και υπερασπίζονταν τον Κρόνο, που πάλευε για την παραμονή του στην κυριαρχία του κόσμου. Τελικά ο Δίας με τη βοήθεια των Κυκλώπων και των κεραυνών θα επικρατήσει στο θρόνο του Ολύμπου, θα τους αφοπλίσει και θα τους αιχμαλωτίσει, φυλακίζοντάς τους για πάντα στα Τάρταρα, στον κάτω κόσμο.
Επίσης, κατά μία μυθολογική εκδοχή, στην Όθρυ προσάραξε η κιβωτός του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, μετά τον κατακλυσμό που διέταξε ο Δίας εξαιτίας της παρακμής των ανθρώπων. Σύμφωνα με τον Όμηρο η πόλη ή η χώρα που είχε το όνομα Ελλάδα βρισκόταν στην περιοχή αυτή που στην αρχαιότητα αναφέρεται ως Αχαΐα Φθιώτιδα. Όταν κατέβηκαν απ' την κιβωτό ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα σύμφωνα με εντολή του Δία άρχισαν να ρίχνουν πίσω τους πέτρες. Οι πέτρες που έριχνε ο Δευκαλίωνας γινόταν άντρες, ενώ αυτές που έριχνε η Πύρρα μεταμορφώνονταν σε γυναίκες. Σύμφωνα με το μύθο, ο πρώτος υιός του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, ο Έλληνας, ζευγάρωσε με τη νύμφη Οθρυΐδα και οι απόγονοί τους είναι οι Έλληνες.
Από αυτή τη νύμφη ίσως να προέκυψε και το όνομα του βουνού. Κατά μία εκδοχή, που ίσως να είναι και η επικρατέστερη, μετά την τιτανομαχία ο Δίας, ο βασιλιάς των Θεών, ανέθεσε στην νύμφη Οθρυΐδα (Οθρηΐδα) τη βοσκή των κοπαδιών του που αποτελούνταν από βόδια. Έτσι το βουνό πήρε το όνομά του απ' τη νύμφη. Η διαφορά μεταξύ της γραφής Οθρυΐδας και Οθρηΐδας οφείλεται και στη γραφή του ονόματος Όθρυ και Όθρη και παλαιότερα Όρθρυς και Όρθρης.
Μια άλλη εκδοχή αναφορικά με την ονομασία «Όθρυς» είναι ότι στη δημοτική γλώσσα η λέξη αυτή, καθώς και το επίθετο «Οθρυόεν» σημαίνουν το τραχύ, το δασωμένο, το απόκρημνο μέρος. Σαν σύνολο το βουνό αυτό αποτελεί έναν όγκο ορεινό, «οθρυόεντα» (απόκρημνο) με πολλές πτυχώσεις και κορυφές.
Στο βουνό αυτό κατοίκησαν απ' την αρχαιότητα τα πρώτα ελληνικά φύλλα, οι Πελασγοί. Όταν στην περιοχή εμφανίστηκαν οι Αιολείς, οι Πελασγοί κατέφυγαν στα νησιά του Α. Αιγαίου και στα παράλια της Μ. Ασίας. Τον ίδιο δρόμο θ' ακολουθήσουν και οι Αιολείς με την κάθοδο των Δωριέων. Δεκάδες αρχαιολογικές θέσεις μαρτυρούν έντονη και συνεχή παρουσία και δράση ανθρώπων. Αρκετές είναι οι αρχαίες πόλεις (το Ναρθάκιο, η Φαλάρα, ο Εχίνoς, η Κρεμαστή Λαρίσης, ο Ανδρώνας, ο Πτελεός, η Άλος, η Βρύναινα, η Φυλάκη, η Μελιταία κ.α.) που βρίσκονται στις παρυφές του ή ψηλότερα.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Όθρυς ήταν γνωστή και με το όνομα «της Γούρας τα βουνά», όνομα που πήρε από το κεφαλοχώρι της Γούρα, τη σημερινή Ανάβρα Μαγνησίας. Ήταν το καταφύγιο, αλλά και το ενδιαίτημα και το ορμητήριο κλεφτών και αρματωλών. Μεγάλο ρόλο έπαιξε και στα επαναστατικά κινήματα του 1821, 1844, 1854 και του 1878. Μεγάλες μάχες έχουν δωθεί στις κορυφές του βουνού μεταξύ κλεφταρματωλών και Οθωμανών.
Η Όθρυς ενδείκνυνται για λάτρεις του φυσικού τοπίου και της περιπέτειας καθώς υπάρχουν απότομες χαράδρες σε πολλά σημεία και κορυφές που ξεπερνούν τα 1.300 μέτρα. Οι ψηλότερες κορυφές του είναι το Γκιούζι (1726μ), το Γερακοβούνι (1673μ), ο Στρατώνας (1653μ), ο Πήλιουρας (1557μ), η Μαυρίκα(1552μ) κλπ. Αξιοθαύμαστη είναι η ομορφιά και η απόλαυση της θέας από την περιοχή Τσατάλι, όπου το βλέμμα ξεφεύγει προς τον Μαγνησιακό κάμπο και τον κόλπο του Αλμυρού. Η ματιά του περαστικού ξεκινάει από τα ψηλά έλατα, τις όμορφες άγριες ανοιχτές εκτάσεις (Λάκες), τις ομορφιές του κάμπου με τις απέραντες εκτάσεις από τα χωράφια και τελικά καταλήγει στον Παγασητικό κόλπο κι επάνω στα βουνά του Πηλίου, αγναντεύοντας όσα από τα υπέροχα χωριά φαίνονται. Στη θέση Τσατάλι έχει ανεγερθεί το Μνημείο Αεροπόρων, στη μνήμη των αντρών της Πολεμικής Αεροπορίας που έχασαν τη ζωή τους ύστερα από την πτώση αεροσκάφους C-130 στις 5-2-1991.
Αρκετές φυσικές πηγές, ρεματιές, ιαματικά νερά καθώς και ανεξερεύνητες σπηλιές χαρακτηρίζουν τους υδάτινους πόρους της περιοχής. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι το μεγάλο ποτάμι στην περιοχή Προσήλια (τοποθεσία που ανεβάζουν τα κοπάδια τους οι Τσοπαναραίοι το καλοκαίρι), που ξεκινάει από την περιοχή Γρίβα (ανοιχτή τοποθεσία με τσιμεντένια βρύση), περνάει από τη Ντζοβάρα (ονομασία πηγής που ποτίζουν τα ζώα), τη Μαυροκοπούλα (κορυφή βουνού), τη Μαυρίκα (κορυφή βουνού) και μετά από μερικά περάσματα κι από άλλες περιοχές φτάνει να καταλήγει στο Ξεροβούνι (κορυφή πλαγιάς κοντά στον οικισμό Προσήλια των Τσοπαναραίων). Τα νερά από το λιώσιμο των χιονιών στις κορυφές κατηφορίζοντας δημιουργούν αλλού ήρεμες ρεματιές και αλλού απότομα και άγρια φαράγγια.
Το μεγαλύτερο αξιοθέατο πάνω στα βουνά της Όθρυος είναι το Φαράγγι του Μαυρομάτη, που βρίσκεται ανάμεσα στην Βρύναινα και τον Άγιο Ιωάννη. Η Βρύναινα υδροδοτείται με άριστης ποιότητας νερό το οποίο πηγάζει από τις πηγές της Αρνόβρυσης, όπου είναι και η αρχή του χειμάρρου Σαλαμπριά. Χαμηλότερα των πηγών βρίσκεται το φαράγγι Μαυρομάτη, όπου στην αρχή του κατασκευάζεται φράγμα για την υδροδότηση των υπόλοιπων οικισμών της περιοχής Σούρπης και Πτελεού. Το φαράγγι είναι ένα απείρου κάλλους φυσικό μνημείο, το οποίο είναι δυσκολοδιάβατο και τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη των ακραίων αθλημάτων (extreme sport) πολλοί, όχι μόνο Έλληνες, αλλά και ευρωπαίοι έρχονται για να κάνουν την κατάβασή του. Άθλημα που δηλώνεται διεθνώς με τον όρο canyoning και σε ιστοσελίδες που αναφέρονται σ' αυτό το θέμα κατέχει περίοπτη θέση λόγω της ομορφιάς αλλά και του μεγάλου βαθμού δυσκολίας του. Μετά την έξοδο απ' το φαράγγι εκεί όπου ο προαναφερόμενος χείμαρρος συναντά το δρόμο Βρύναινας - Αγίου Ιωάννη υπάρχει πέτρινο γεφύρι με ένα τόξο κτισμένο εδώ και αιώνες. Είναι άγνωστη η ακριβής χρονολογία κατασκευής του αλλά και η χρηματοδότησή του.
Στην περιοχή υπάρχει και δεύτερο φαράγγι άγριας ομορφιάς απ' όπου περνά ο χείμαρρος Ξενιόρεμα ή Τσιγγενόρεμα. Είναι το φυσικό σύνορο της περιοχής της Βρύναινας με την Άνω Μονή Ξενιάς, όπου στο τέλος του φαραγγιού και δίπλα στο δρόμο που οδηγεί στο μοναστήρι είναι κτισμένο και το πέτρινο τοξωτό γεφύρι στηριγμένο πάνω σε δύο βράχους των όχθων του χειμάρρου, που σε κάποια μεγάλη πλημμύρα, αν και η στάθμη του νερού ξεπέρασε το ύψος του, αυτό άντεξε. Στη ροή του ίδιου χειμάρρου υπήρχε και άλλο γεφύρι, με δύο τόξα, ένα μεγάλο κι ένα μικρό, στην τοποθεσία «Κάναλος» και στο οποίο κατέρρευσε το μεγάλο τόξο αφού κάποιοι αφαίρεσαν τους ακρογωνιαίους λίθους. Άξια αναφοράς είναι και η «Γκριτζανότρυπα», λίγο πιο κάτω απ' την κορυφή του «Πήλιουρα», ένα βάραθρο 110 μέτρων βάθους.
Σίγουρα οι πληροφορίες για τα φαράγγια και τα γεφύρια της οροσειράς, αλλά και ολόκληρης της περιοχής, είναι πάρα πολλές. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στις σελίδες για τα Φαράγγια και τα Γεφύρια. Όπως και στην αντίστοιχη σελίδα μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τα Σπήλαια, που αναφέρονται παρακάτω.
Η διαβρωτική ικανότητα του νερού έχει δημιουργήσει στα σπλάχνα του όρους δεκάδες σπήλαια (τουλάχιστον πενήντα είναι σήμερα γνωστά από την βορειοανατολική του πλευρά που είναι ερευνημένη). Επομένως οι ομορφιές της Όθρυος δεν είναι μόνο επιφανειακές αλλά και υπόγειες. Σπηλιές αλλά και σπήλαια, με μεγαλύτερο σε μήκος τη Νεροσπηλιά, σε υψόμετρο 1220μ. που αποτελεί το μεγαλύτερο υπόγειο ποτάμι (1.100μ. διαδρόμου) που έχει μέχρι σήμερα εξερευνηθεί σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, απ' όπου αναβλύζει νερό που μετά την έξοδό του απ΄ το στόμιο σχηματίζει καταρράχτη ύψους 80 μέτρων. Η Νεροσπηλιά βρίσκεται μεταξύ των κορυφών «Πήλιουρα», που ανήκει στη Βρύναινα και «Γκιούζι», που ανήκει στους Κοκκωτούς. Η εξερεύνηση αυτού του σπηλαίου απαιτεί υποβρύχιο εξοπλισμό γιατί η ροή του νερού μετά την πρώτη αίθουσα, δημιουργεί σιφόνι για να διέλθει κανείς στην δεύτερη αίθουσα. Δεν μπορεί να ερευνηθεί πιο πολύ, γιατί το στόμιο στενεύει και καθίσταται αδύνατη η περαιτέρω διερεύνησή του. Ένα άλλο σπήλαιο γνωστό ως «τετράστομο» βρίσκεται ανατολικά του χωριού και σε απόσταση 3 χμ. στη θέση που φέρει το όνομα «Τσούκα». Αυτό έχει καταγραφεί τελευταία απ' την σπηλαιολογική εταιρεία. Περιέχει σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Η βλάστηση στα χαμηλά του βουνού αποτελείται κυρίως από ελιές, στα ενδιάμεσα υπάρχουν εκτεταμένες περιοχές από ρουμάνια με πουρνάρια, σκίνα, κουμαριές, φιλίκια κλπ., ενώ δεσπόζει το δάσος της Βελανιδιάς. Στα πιο ψηλά του μέρη υπάρχουν υπέροχα δάση από έλατα και αρκουδοπούρναρα ενώ στις κορυφές του δημιουργείτε αλπική ζώνη με τη γνωστή χαμηλή ποώδη βλάστηση. Ακόμη, στη θέση «Μηλιά» κοντά στην περιοχή Τσατάλι, υπάρχει δάσος Μαύρης Ελάτης. Η περιοχή καλύπτεται από εντυπωσιακά υπεραιωνόβια δέντρα.
Αρκετοί οικισμοί (Ανάβρα, Ανθότοπος, Νεοχωράκι, Νεράιδα, Κοκκωτοί, Κωφοί, Βρύναινα, Άγιος Ιωάννης, Δρυμώνας, Γαύριανη) είναι χτισμένοι κατά μήκος της οροσειράς ενώ η πόλη του Αλμυρού του Ν.Μαγνησίας απέχει από τις πλαγιές του όρους 15 χλμ. Από το Αλμυρό για να επισκεφτεί κάποιος την Όθρυ έχει αρκετές επιλογές. Η πρώτη είναι αμέσως μετά τη γέφυρα του Ξηριά (Κουράλιος) στρίβοντας δεξιά προς Κωφούς, η δεύτερη από το χωριό Νέος Πλάτανος προς Κοκκωτούς, τρίτη επιλογή είναι από το χωριό Νεοχωράκι προς το χωριό Ανάβρα και τέλος δύο χιλιόμετρα μετά την αρχαία Άλο προς Μονή Ξενιάς και Βρύναινα.
Όποιος βρεθεί στην Όθρυ, θα εκπλαγεί με το πόσα διαφορετικά πράγματα μπορεί να κάνει και να δει όπως σπηλαιολογία, canyoning, αναρρίχηση, επίσκεψη σε μοναστήρια, αρχαία κάστρα, παλιές αψιδωτές γέφυρες κλπ. Θα ξαφνιαστεί με τις τόσες ομορφιές που θα συναντήσει και σίγουρα θα ανηφορίσει ξανά προς το βουνό.