Στην περιοχή, υπάρχουν δύο πολύ γνωστά (πανελληνίως) μοναστήρια της Κάτω και της Άνω Ξενίας. Επίσης, υπάρχουν μικρές εκκλησίες και εξωκλήσια ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος.Ιερά Μονή Άνω Ξενιάς: Μοναστήρι του 17ου αιώνα αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Μοναστήρια:
Τα μοναστήρια τόποι λατρείας και ασκητισμού αλλά και ιστορικά μνημεία είναι διάσπαρτα παντού στον Ελλαδικό χώρο. Στην βορειοδυτική Όθρυ ανάμεσα στα χωριά Κοκκωτοί και Βρύναινα μέσα σε ένα υπέροχο δάσος από βελανιδιές και λίγο ψηλότερα από το Τσιγγενόρρεμα βρίσκεται το παλαιότερο όλων. Το πρώτο όνομά του ήταν «Μονή Κισσιώτισσας» που στην συνέχεια έγινε «Άνω Μονή Ξενιάς» από την κατά μία εκδοχή ξενοφερμένη εικόνα της Παναγίας.
Δεν είναι γνωστό ακριβώς πότε κατασκευάστηκε, οι πρώτες μαρτυρίες αναφέρουν πως το 1204 κατεστράφη από τον Φράγκο Καρδινάλιο Πελάγιο. Το 1522 από την Αγιορείτικη Μονή Βατοπεδίου, γίνεται δωρεά σ΄ αυτό τεμαχίου της τίμιας ζώνης. Το 1663 αποπερατώθηκε η Αγιογράφησή του από τον ζωγράφο Ιωάννη ο οποίος φιλοτέχνησε 345 μορφές και απεικονίσεις καλύπτοντας ολόκληρο το εσωτερικό του Καθολικού.
Τοπική παράδοση αναφέρει πως κατά τα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου (1282 – 1321) ιδρύθηκε και δεύτερο μοναστήρι, μετόχι του Άνω, στην μνήμη του Αγίου Νικολάου. Αργότερα μετονομάστηκε σε «Κάτω Μονή Ξενιάς», ενώ κατέβηκε σ’ αυτό και η εικόνα της Βρεφοκρατούσας Παναγίας από την Άνω Μονή Ξενιάς. Στο πέρασμα του χρόνου και αυτό υπέστη σειρά καταστροφών και αναστυλώσεων, ενώ κατά το διάστημα της εθνικής εξέγερσης έπαιξε σημαντικότατο ρόλο.
Κατά τον καταστροφικό σεισμό του 1981 και τα δύο μοναστήρια έπαθαν μεγάλες ζημιές. Το Άνω αναστηλώθηκε, ενώ εργασίες σ’ αυτό βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Για το Κάτω είχε αρχικά αποφασισθεί να εγκαταλειφθεί και να ανεγερθεί νέο σε παρακείμενο λόφο, κάτι που έγινε. Το καινούργιο αυτό Μοναστήρι, του οποίου το καθολικό κοσμείται από ψηφιδωτές παραστάσεις λειτουργεί ως Γυναικείο, ενώ οι εργασίες αποπεράτωσής του συνεχίζονται. Το Κάτω παλιό εξακολουθεί να στέκει τραυματισμένο, αδιάψευστος μάρτυρας της ιστορίας και των έργων μιας παλαιότερης εποχής.
Κατάλογος Εκκλησιών-Μοναστηριών της περιοχής:
1.Ιερά Μονή Κάτω Ξενιάς: Πλήθος πιστών συρρέει καθημερινά στην Κάτω Μονή, ενώ με ιδιαίτερη ευλάβεια καταφεύγουν σ’ αυτή στις 23 Αυγούστου (εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου). Την Μεγάλη Παρασκευή γίνεται αναπαράσταση της αποκαθήλωσης του Χριστού από τον Σταυρό του Μαρτυρίου σε διπλανό λόφο.
2.Αη – Νικόλας και Αλία στη θέση Μπακλαλί
3.Ιερός Ναός Αγίων Αποστόλων (Κωφοί, τοιχογραφίες)
4. Άγιος Αθανάσιος (Παλαιός Πλάτανος)
5. Άγιος Αντώνιος (Παλαιός Πλάτανος)
6.Προφήτης Ηλίας Ανθοτόπου
7. Αγία Παρασκευή (Ανάβρα)
8. Άγιος Αθανάσιος (Ανάβρα)
9. Άγιος Σεραφείμ 17ου αιώνα (Ανάβρα)
10.Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής (Κοκκωτοί)
11.Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής (Σούρπη)
12.Βυζαντινό εξωκκλήσι Αγίου Γεωργίου Πτελεού
13.Ναός Αγίων Αναργύρων Χαμάκω – Αχίλλειο (τοιχογραφίες)
14. Ναός της Πεντηκοστής (Μπαϊράμια Ανάβρας)
15.Ναός Παναγίας (Αγκαθίτσα Ανάβρας)
16.Ναός Αγίου Γεωργίου στο Μαυρόλοφο
Αυτή ήταν και η μόνη τους εκκλησία για χρόνια. Το 1881, μετά την απελευθέρωσή τους, πρωταρχικό τους μέλημα ήταν η ανέγερση Ναών, έτσι σχεδόν αμέσως αποφασίστηκε η ανέγερση δύο Ναών, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στα Δυτικά της πόλεως και του Αγίου Δημητρίου στο κέντρο. Πρώτος αποπερατώθηκε ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου το 1890, ενώ ο αντίστοιχος του Αγίου Δημητρίου το 1911.
Με το πέρασμα των χρόνων ο Αλμυρός μεγάλωνε και κάποια στιγμή ο Ναός του Αγίου Νικολάου, από εξωκλήσι ουσιαστικά που ήταν, βρέθηκε να είναι κομμάτι του ιστού της πόλεως και η τρίτη ενορία της.
Πρώτος και πάλι αποπερατώθηκε ο Ναός του Αγίου Νικολάου, υπέροχος, μεγαλόπρεπος με πολλούς βοηθητικούς χώρους. Ακολούθησε η Ευαγγελίστρια και τέλος ο Άγιος Δημήτριος. Οι καινούργιοι Ναοί, στολίδια για την πόλη, έχουν πλέον αποπερατωθεί και στο εσωτερικό τους έχουν αγιογραφηθεί.
